Geschiedenis Nederlandse architectuur
Er wordt al heel lang professioneel gebouwd in onze lage landen, maar was er ook architectuur?
Vitruvius is de schrijver van het eerste boek over architectuur, ‘De architectura’, dat nu bekend staat als ‘De tien boeken over Architectuur’. Het werd geschreven in het Latijn, natuurlijk en was opgedragen aan Keizer Augustus. In het voorwoord bij het eerste deel schrijft hij dat het de bedoeling was de Keizer persoonlijk kennis over te dragen aangaande de kwaliteit van gebouwen. Vitruvius gaat ook in op campagne van Marcus Agrippa voor het herstellen en opnieuw bouwen van openbare ruimtes en gebouwen. Het werk is het enig overlevende geschrift uit de klassieke oudheid, maar het heeft een diepe invloed uitgeoefend op de architectuur vanaf de vroege Renaissance. En niet alleen op de architectuur, denkers, wetenschappers en kunstenaars, niet de minsten overigens, hebben het boek zeker gelezen. Onder hen; Leonardo da Vinci (1452–1519), en Michelangelo (1475–1564).” Het duurde tot 1452 voordat het volgende boek over architectuur geschreven werd.
We mogen met een gerust hart aannemen dat er ook al voor de vroege middeleeuwen, toen het bouwen van versterkte steden, forten en kastelen hoogtij vierde, architecten bestonden in de Lage Landen, het ontwerpen van versterkingen, forten en stadsmuren is een vak op zich. Bouwwerken die versterkt zijn hebben bijvoorbeeld niet alleen dikkere muren, maar daardoor ook meer gewicht. En daar moet een architect, vooral in Nederland, terdege rekening mee houden.
De Renaissance in Nederland
De Gotische bouwstijlen zijn nog lang kenmerkend gebleven in de Nederlandse architectuur, ook door de vertragende werking die de Tachtigjarige Oorlog uitoefende op de ontwikkelingen. Pas in de zestiende eeuw kwam de nadruk meer te liggen op de horizontale lijk in een ontwerp, in tegenstelling tot de verticale lijk van de Gotiek. De bekende trapgevel in Amsterdam en andere Hollandse steden en dorpen was bijvoorbeeld een typisch Nederlandse poging om de verticale lijk van het dak te verbergen achter de horizontale lijnen van de trappen op de gevel. Het ging hierbij vooral om de uiterlijke kenmerken van de nieuwe bouwstijl. De klassieke werken die geschreven waren door Romeinse en Italiaanse meesters, onze Nederlandse architecten konden die natuurlijk niet lezen. Pas toen Hans Vredeman de Vries, 1527-1606, begon te publiceren in de Nederlandse taal kon de Renaissance voorgoed doorbreken.
Vitruvius is de schrijver van het eerste boek over architectuur, ‘De architectura’, dat nu bekend staat als ‘De tien boeken over Architectuur’. Het werd geschreven in het Latijn, natuurlijk en was opgedragen aan Keizer Augustus. In het voorwoord bij het eerste deel schrijft hij dat het de bedoeling was de Keizer persoonlijk kennis over te dragen aangaande de kwaliteit van gebouwen. Vitruvius gaat ook in op campagne van Marcus Agrippa voor het herstellen en opnieuw bouwen van openbare ruimtes en gebouwen. Het werk is het enig overlevende geschrift uit de klassieke oudheid, maar het heeft een diepe invloed uitgeoefend op de architectuur vanaf de vroege Renaissance. En niet alleen op de architectuur, denkers, wetenschappers en kunstenaars, niet de minsten overigens, hebben het boek zeker gelezen. Onder hen; Leonardo da Vinci (1452–1519), en Michelangelo (1475–1564).” Het duurde tot 1452 voordat het volgende boek over architectuur geschreven werd.
We mogen met een gerust hart aannemen dat er ook al voor de vroege middeleeuwen, toen het bouwen van versterkte steden, forten en kastelen hoogtij vierde, architecten bestonden in de Lage Landen, het ontwerpen van versterkingen, forten en stadsmuren is een vak op zich. Bouwwerken die versterkt zijn hebben bijvoorbeeld niet alleen dikkere muren, maar daardoor ook meer gewicht. En daar moet een architect, vooral in Nederland, terdege rekening mee houden.
De Renaissance in Nederland
De Gotische bouwstijlen zijn nog lang kenmerkend gebleven in de Nederlandse architectuur, ook door de vertragende werking die de Tachtigjarige Oorlog uitoefende op de ontwikkelingen. Pas in de zestiende eeuw kwam de nadruk meer te liggen op de horizontale lijk in een ontwerp, in tegenstelling tot de verticale lijk van de Gotiek. De bekende trapgevel in Amsterdam en andere Hollandse steden en dorpen was bijvoorbeeld een typisch Nederlandse poging om de verticale lijk van het dak te verbergen achter de horizontale lijnen van de trappen op de gevel. Het ging hierbij vooral om de uiterlijke kenmerken van de nieuwe bouwstijl. De klassieke werken die geschreven waren door Romeinse en Italiaanse meesters, onze Nederlandse architecten konden die natuurlijk niet lezen. Pas toen Hans Vredeman de Vries, 1527-1606, begon te publiceren in de Nederlandse taal kon de Renaissance voorgoed doorbreken.
